Արդյո՞ք Հայաստանին կպարտադրվի իսլամական բանկինգը. որոնք են դրական և բացասական կողմերը. ՎԵՐԼՈՒԾՈՒԹՅՈՒՆ

Առաջին անգամ Ռուսաստանում հնարավորություն կտրվի մահմեդականներին օգտվել բանկային պրոդուկտներից, որոնք ամբողջությամբ մշակված են իսլամական էթիկայի և շարիաթի նորմերին համապատասխան։

Դեռևս մեկ տարի առաջ իսլամական բանկինգի հնարավորությունները փորձարկվում էին միայն մի քանի մարզում, սակայն արդեն եկել է ժամանակը իսլամական բանկինգը դաշնային մակարդակում գործարկելու համար։

Այս քայլով Ռուսաստանը ևս մեկ թելով կապվում է իսլամական աշխարհին։ Սա մեծ հեռանկարներ է բացում թուրքական «օսմանյան» երազանքների համար։ Հաշվի առնելով այն հանգամանքը, որ Ռուսաստանում մահմեդականների թվաքանակը հաստատուն աճ է արձանագրելու, իսկ քրիստոնյաներինը զգալիորեն կրճատվելու է, թուրքական երազանքները լրիվ իրատեսական են դառնում։

Ընդհանուր առմամբ, ստացվում է մի իրավիճակ, երբ Հայաստանի շուրջը պետությունների զգալի մասն օգտվելու է իսլամական բանկինգից, ինչը լրացուցիչ լծակ կարող է ծառայել նաև Հայաստանում նման նորամուծությունների համար։ Այս առումով պետք է պատրաստ լինել ցանկացած զարգացումների։

Դրա համար հետաքրքիր է ուսումնասիրել իսլամական բանկինգի դրական և բացասական կողմերը․

• Դրական կողմերի է ներդրումային էթիկական չափորոշիչների պահպանումը։ Իսլամական բանկային գործունեության առավել գրավիչ կողմերից մեկը ներդրումների էթիկայի խիստ պահպանումն է: Իսլամական բանկերը ներդրումներ չեն կատարում այն ձեռնարկություններում, որոնք իսլամական օրենսդրությամբ հարամ (արգելված) համարվող ապրանքներ կամ ծառայություններ են մատուցում, ինչպիսիք են ալկոհոլը, խաղամոլությունը և խոզի մսի հետ կապված ապրանքները: Այս էթիկական մոտեցումը երաշխավորում է, որ ներդրումները կուղղվեն հասարակությանը օգուտ բերող գործունեություններին: 

• Հաջորդ դրական կողմը կապված է ռիսկերի բաշխման հետ։ Ի տարբերություն ավանդական բանկային ծառայության, որը հաճախ ռիսկերը դնում է վարկառուի վրա, իսլամական բանկային ծառայությունը խրախուսում է ռիսկերի բաժանումը բանկի և հաճախորդի միջև: Ֆինանսական արտադրանքը հիմնված է շահույթի բաշխման և վարձակալության պայմանագրերի վրա, ինչը նշանակում է, որ երկու կողմերն էլ կիսում են ֆինանսական արդյունքները՝ լինի դա շահույթ, թե վնաս: Այս մոտեցումը կարող է հանգեցնել ավելի զգույշ և հավասարակշռված ֆինանսական պլանավորման:

• Իսլամական բանկինգում տեղի է ունենում ակտիվներով ապահովված ֆինանսավորում։ Իսլամական բանկային համակարգում բոլոր գործարքները պետք է ապահովված լինեն նյութական ակտիվներով կամ ծառայություններով` շահարկումներից խուսափելու համար: 

• 2024 թվականից իսլամական բանկինգը լայն տարածում է գտել ոչ միայն առավելապես մահմեդական բնակչություն ունեցող երկրներում, այլև արևմտյան շուկաներում։ Այս աճող ճանաչումը հանգեցրել է կարգավորող դաշտի բարելավմանը, շուկայում ներկայության ընդլայնմանը և Իսլամական օրենսդրությանը համապատասխան ֆինանսական արտադրանքներում նորարարությունների ներդրմանը:

Կանխատեսումների համաձայն՝ իսլամական բանկինգի ակտիվների ծավալները 2025թ. կհասնեն $5 տրլն մակարդակին։

HSBC բանկի ռուսական դուստր ձեռնարկությունը նոր սեփականատեր ունի. այն կշարունակի գործել նոր անվան տակ

Իսլամական բանկինգը նոր շունչ է բերում բանկային համակարգ, որը չափազանց անհրաժեշտ է, քանի որ մարդիկ փնտրում են նորություններ նաև բանկային պրոդուկտների ստեղծման գործում։ 

Իսլամական բանկինգն ունի նաև բացասական կողմեր․

• Գումարներ ստանալու սահմանափակ հնարավորություններ։ Տոկոսների հաշվարկման և որոշ տեսակի ֆինանսական գործիքների օգտագործման արգելքի պատճառով իսլամական բանկինգը երբեմն կարող է ավելի քիչ հնարավորություններ առաջարկել իրացվելիություն ձեռք բերելու համար՝ համեմատած ավանդական բանկային ծառայության հետ: 

• Արտադրանքի կառուցվածքի բարդությունը։ Իսլամական ֆինանսական արտադրանքը կարող է բարդ լինել շարիաթի օրենքներին համապատասխանելու անհրաժեշտության պատճառով: Այս բարդությունը կարող է հանգեցնել ապրանքների կառուցվածքը հասկանալու և դրանց հետ կապված ռիսկերն ու եկամտաբերությունը գնահատելու դժվարությունների։

• Ավելի բարձր ծախսեր և ավելի քիչ մասշտաբի տնտեսություններ իսլամական բանկային գործունեության բարձր մասնագիտացված բնույթը և իսլամական օրենքներին համապատասխանելու համար պահանջվող մանրամասն կառուցվածքը կարող են հանգեցնել ֆինանսական ծառայությունների ավելի մեծ ծախսերի: Երբեմն այդ ծախսերը փոխանցվում են սպառողին՝ ավելի բարձր վճարների կամ պակաս մրցակցային շահույթի տեսքով:
• Կարգավորման խնդիրներ։ Չնայած իսլամական բանկային գործունեությունը գնալով ավելի մեծ ճանաչում է ստանում ամբողջ աշխարհում, տարածաշրջանների միջև կարգավորման տարբերությունները կարող են խնդիրներ առաջացնել: Միատեսակության բացակայությունը, թե ինչպես է կարգավորվում իսլամական բանկային գործունեությունը, կարող է ազդել այն դյուրինության վրա, որով ներդրողները և բանկերը գործում են տարբեր իրավասություններում:

• Ընկալման խնդիրներ։ Չնայած իր բազմաթիվ առավելություններին` իսլամական բանկային գործունեությունը դեռևս բախվում է ընկալման մարտահրավերների որոշ ներդրողների շրջանում, ովքեր ծանոթ չեն դրա սկզբունքներին: Ռիսկերի բաժանման բնույթի և բանկային համակարգի էթիկական հիմքերի թյուրիմացությունը կարող է խոչընդոտել դրա ավելի լայն ճանաչմանը:

Այսպիսով, նկատում ենք, որ իսլամական բանկինգն իր մեջ որոշակի դրական բաղադրիչներ է պարունակում։ Իսլամական բանկային համակարգը նաև ամրապնդվում է նորագույն տեխնոլոգիական լուծումներով։ Բացի այդ՝ իսլամական բանքինգի ամենագրավիչ կողմերից մեկը նրա նորություն լինելն է, որը ինչ-որ իմաստով մարդկանց շրջանում նոր հետաքրքրություններ է առաջացնում դեպի ֆինանսական այս համակարգը։