Կոշտ կենցաղային թափոնների կառավարման պետական քաղաքականության հիմնական նպատակները և դրանց հասնելու ուղիները սահմանված են քաղաքականության փաստաթղթերում, բայց կարելի է արձանագրել, որ ունեցած իրավիճակը, օրենսդրությամբ սահմանված քաղաքականության միջոցառումների նպատակները չեն իրագործվել, հետևաբար, չի պահպանվել նպատակային արդյունավետության սկզբունքը:
Այս մասին ասել է Հաշվեքննիչ պալատի նախագահ Ատոմ Ջանջուղազյանը՝ ԱԺ ֆինանսավարկային և բյուջետային հարցերի ու տարածքային կառավարման, տեղական ինքնակառավարման, գյուղատնտեսության և շրջակա միջավայրի պահպանության հարցերի մշտական հանձնաժողովների համատեղ նիստում քննարկման ներկայացնելով «Հայաստանի Հանրապետության տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարությունում կոշտ թափոնների կառավարման գործընթացի կատարողականի հաշվեքննության արդյունքների վերաբերյալ» Հաշվեքննիչ պալատի ընթացիկ եզրակացությունը:
Նիստը վարել են հանձնաժողովների նախագահներ Ծովինար Վարդանյանը և Վահե Ղալումյանը:
Զեկուցողի խոսքով՝ հաշվեքննության նպատակն է եղել գնահատել Հայաստանի Հանրապետությունում կոշտ կենցաղային թափոնների կառավարման ռազմավարության իրականացման գործընթացը: Հաշվեքննության ընթացքում ձևակերպվել են երեք հիմնական հարցեր. կոշտ թափոնների կառավարման պետական քաղաքականությունը վերաբերո՞ւմ է արդյոք կառավարման գործընթացի ամբողջական շղթային, քաղաքականության միջոցառումների իրականացումն ապահովո՞ւմ է արդյոք ձևակերպված նպատակների իրագործումը և արդյոք ապահովվա՞ծ է արդյոք կոշտ կենցաղային թափոնների (ԿԿԹ) կառավարման գործընթացի արդյունավետ բյուջետավորում:
Ատոմ Ջանջուղազյանը մասնավորապես նշել է, որ 2021-2023 թվականներին 4 ուղղություններով 32 միջոցառում էր նախատեսված իրականացնել բնագավառում: Դրանցից որոշները կատարվել են սահմանված ժամկետներից ուշ. չեն կատարվել աղբահանության 4 միջոցառումներ և այլն:
Հաշվեքննությամբ պարզվել է, որ 2021 թվականի տարեսկզբի դրությամբ` մինչև համայնքների խոշորացումը, կազմակերպված աղբահանություն իրականացվել է միայն քաղաքային և քաղաքամերձ բնակավայրերում, իսկ 58 համայնքներում ընդհանրապես չի իրականացվել: Նախարարությունից տեղեկացրել են, որ 2023 թվականի տարեվերջի դրությամբ աղբահանություն իրականացվել է հանրապետության բոլոր համայնքներում:
«Այդուհանդերձ, հարկ է արձանագրել, որ աղբավայրերը և աղբանոցները չեն համապատասխանում միջազգային կամ որևէ քաղաքաշինական, բնապահպանական և սանիտարահիգիենիկ չափանիշների և շահագործվում են չկանոնակարգված»,- ընդգծել է նա:
Զեկուցողը նշել է, որ արձանագրության հիման վրա տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարությանն առաջարկներ են ներկայացվել, ստացել որոշակի պարզաբանումներ:
Ամփոփելով զեկույցը` Ատոմ Ջանջուղազյանն անդրադարձել է Հաշվեքննիչ պալատի 2024-2026 թվականների հաշվեքննության առաջնահերթություններին, որոնցից մեկը վերաբերում է օդի աղտոտվածությանը: Ընդգծվել է, որ օդի աղտոտվածության տեսանկյունից կոշտ թափոններն էական նշանակություն ունեն:
«Ըստ Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության տվյալների` արտաքին օդի աղտոտվածության հետևանքով աշխարհում տարեկան վաղաժամ մահանում է 4,2 մլն մարդ` հիմնականում պայմանավորված սրտանոթային, քաղցկեղային և քրոնիկ շնչառական հիվանդություններով: Հետազոտությունները ցույց են տալիս, որ օդում որոշակի չափով վտանգավոր մասնիկների աճի հետևանքով շաքարային դիաբետի զարգացման ռիսկն աճում է 15 տոկոսով` անկախ ճարպակալման մակարդակից»,- ասել է նա: Ըստ զեկուցողի` այս առումով Հայաստանը մտածելու բան ունի, քանի որ Հայաստանում օդի աղտոտվածության մակարդակը, ըստ Առողջապահության համաշխարհային կազմակերպության տվյալների, 6 անգամ ավելի է, իսկ աշխարհի 31 երկրների շարքում Հայաստանն օդի աղտոտվածությամբ 22-րդ է: Նույն վիճակագրության համաձայն` օդի աղտոտվածության հետևանքով մահացածության ցուցանիշը Հայաստանում համաշխարհային միջին տվյալին գերազանցում է 19 տոկոսով, իսկ միջին եվրոպական ցուցանիշը` շուրջ 2,6 անգամ: «Մեր կարծիքով՝ սրանք ուշադրության արժանի գործոններ են, որոնք պետք է մեզ ավելի զգոն և հետևողական դարձնեն այս բնագավառում իրականացվող քաղաքականության նկատմամբ»,- ասել է նա:
Հարցի վերաբերյալ Կառավարության տեսակետը ներկայացրել է ՀՀ տարածքային կառավարման և ենթակառուցվածքների նախարարի տեղակալ Վաչե Տերտերյանը` նշելով կատարված մեծ աշխատանքը: Փոխնախարարը մանրամասնել է ռազմավարության մշակման ընթացքը և նշել, որ բավարար չափով միջոցառումներ են իրականացվել: Համայնքների միավորման արդյունքում 2022 թվականին 320 աղբավայրի փոխարեն ներկայում դիտարկվում է 120-ը: Նա նաև տեղեկացրել է, որ ոչ մի աղբավայր չի փակվել:
«Քանի դեռ նոր աղբավայր չի կառուցվել, հինը հնարավոր չէ փակել, քանի որ դա եթե ոչ ուղիղ, այլ համադրելի ծախսեր է պահանջում: Պետք է լինի կանոնավոր աղբահավաքություն, որպեսզի խոսենք աղբի անկանոն կուտակումը բացառելու մասին»,- ասել է փոխնախարարը: Նա նշել է, որ գործող օրենքը հնարավորությունների տեսանկյունից բավականին լավն է: «Թերացե՞լ ենք: Երևի, եթե օրենքն ունի այդ հնարավորությունները, և մեր համայնքները չեն կիրառում նորմերը, ուրեմն պետք է այդ հնարավորությունների մասին ավելի լավ իրազեկեինք»,- նշել է Վաչե Տերտերյանը` հավելելով, որ այսօր ՀՀ-ում ոչ մի լիցենզավորված աղբավայր չկա:
Անդրադառնալով «Կոտայք-Գեղարքունիք» աղբավայրերի շինարարությանը` նա նշել է, որ փոխաբեռնման կայանները պատրաստ են, Հրազդանի աղբավայրն ամբողջությամբ պատրաստ է շահագործման, բայց մեքենաների պարկն ամբողջական չէ: Հերթական անգամ հայտարարված մրցույթին մասնակիցներ չեն եղել: Բանակցություններ են ընթանում հարցի լուծման այլ տարբերակներ մշակելու ուղղությամբ:
Փոխնախարարի տեղեկացմամբ՝ մինչև տարեվերջ կամբողջացվեն ռազմավարության իրավական մասն ու տեխնիկական միջոցները: Նա նաև նշել է, որ փորձ է արվելու աղբահանություն իրականացնել բոլոր բնակավայրերից. բազմաթիվ խոշորացված համայնքներում սկսել են որոշակի աղբահանություն իրականացնել:
«Աղբահանությունը հասարակական կյանքի և վարքագծի արտապատկերումն է»,- ասել է Վաչե Տերտերյանը:
Փոխնախարարը պատասխանել է նաև պատգամավորների հարցերին:
Բաժանորդագրվեք մեր ալիքին Telegram-ում
