Ռուսական ռուբլին ամրանալու է. արտարժույթի հնարավոր հոսքը Ռուսաստանից Հայաստան․ Աղասի Թավադյանի վերլուծությունը

Ռուսական շուկայում կարող ենք սպասել, որ ռուբլին 2-3 ամսվա մեջ ամրանալու է մինչև 1 դոլարը մոտ 88-92 ռուբլու, որից հետո այն ամենայն հավանականությամբ նորից սկսելու է հետ արժեզրկվել։  Այս մասին ասվում է տնտեսագետ Աղասի Թավադյանի վերլուծության մեջ։

Ներկայացնում ենք վերլուծությունն ամբողջությամբ․

Ռուսատանի Դաշնությունում 3 օր առաջ սահմանափակեց որոշ խոշորագույն արտահանողների կապիտալը։Այս արտահանողներից կպահանջվի արտարժույթով ստացված եկամուտների ոչ պակաս, քան 80% ավանդադրել ռուսական բանկերում, այնուհետև երկու շաբաթվա ընթացքում վաճառել այդ հասույթի առնվազն 90% ներքին շուկայում: Այսինքն արտահանողները պիտք է արտարժույթով ստացած եկամուտի 75% ռուբլի սարքեն շուկայում։ Ավելին՝ reuters.com:

Այս քայլը մեծացնելու է արտարժույթի քանակությունը ՌԴ շուկայում ու ամրացնելու է ռուբլին։ Անցած տարի այս ժամանակ դոլարը մոտ 60 ռուբլի էր 1 դոլարի դիմաց։ Վերջին 2 ամսվա ընթացքում 1 դոլարը հատել է 100 ռուբլի սահմանը մի քանի անգամ։

Սա է հանդիսացել հիմնական պատճառը, որ Ռուսաստանում հիմնական տոկոսադրույքը բարձրացրել 7.5-ից 13% 2 ամսվա ընթացքում։ Ավելին իմ կայքում։

Քանի որ այս քայլից դոլարի քանակությունը մեծանալու է Ռուսական շուկայում կարող ենք սպասել, որ ռուբլին 2-3 ամսվա մեջ ամրանալու է մինչև 1 դոլարը մոտ 88-92 ռուբլու, որից հետո այն ամենայն հավանականությամբ նորից սկսելու է հետ արժեզրկվել։ Սա առաջին հետևությունն է։

Երկրորդ հետևությունը այն է, որ այս պահին սահմանափակված ՌԴ խոշոր բիզնեսը կարող է ման գալ այլ երկրներ իր կապիտալ գործունեություն համար։

Այժմ մենք կարող է տեսնենք ՌԴ-ից կապիտալի 2-րդ արտահոսքը, ինչ տեսանք 2022 թ․ կեսերին։ Այս արտահոսքը ավելի ցածր կլինի քան նախորդը։ Սակայն մեր տնտեսական ցուցանիշները այս պահին գտնվում են անկման մեջ և եթե այս սցենարը իրականանա սա կլինի հավելյալ խթան մեր տնտեսության ու բանկային համկարգի համար։

2. Միջազգային դրամական փոխանցումների վերլուծություն

2022 թվականն աննախադեպ տարի էր ֆիզիկական անձանցից դեպի հայկական բանկեր բանկային փոխանցումների աճի առումով, դրանք աճել են 2,5 անգամ՝ 2,1 մլրդ դոլարից հասնելով 5,2 մլրդ դոլարի։ Այս աճը հիմնականում պայմանավորված է Ռուսաստանից ստացված բանկային փոխանցումներով, որոնք քառապատկվել են՝ 865 մլն դոլարից հասնելով 3,6 մլրդ դոլարի։ Արդյունքում Հայաստան է փոխանցվել զգալի գումար՝ հիմնականում դոլարով, ինչը հանգեցրել է դոլարի առաջարկի աճին և դոլարի արժեզրկմանը դրամի նկատմամբ (տես գծապատկեր 1.)։ Տնտեսական գործոնները խիստ փոխկապակցված են: 2022 թվականին արտարժույթի ներհոսքը բանկային համակարգ աճել է 2,5 անգամ, իսկ արտահոսքը՝ մոտ 2 անգամ։ 2022 թվականին ներհոսքը կազմել է 5,2 մլրդ դոլար, իսկ արտահոսքը՝ 2,7 մլրդ դոլար։

Այս դինամիկան ուսումնասիրելու համար դիտարկենք նաև Հայաստանի բանկային համակարգի միջոցով ֆիզիկական անձանց կողմից կատարված ամսական ցուցանիշները: Նշենք, որ զեկույցը ներկայացման պահին 2023թ. մինչև ապրիլ բանկային փոխանցումների տվյալները հասնալեի են: Ինչպես երևում է 8.2. գծապատկերից 2023թ. դրակական ներհոսքի աճի դինամիկան կայունացել է նոր մակարդակի վրա և դեռևս առկա չէ նվազման միտում: Որոշակի լագով գրանցվել է նաև դեպի այլ երկներ բանկային արտահոսքերի զգալի աճ, որը վկայում է այն մասին որ Հայկական տնտեսությունը չի կարող տեղաբաշխել եկած գումարները, որոնք դուրս են գալիս հիմնականում այլ երկրներ:

Ինչպես երևում է գծապատկերից բանկային փոխանցումները հասել էին իրենց պիկային կետին 2023 թվականի սկզբին և այժմ դրանց ծավալը փոքրանում է։ Այստեղ հնարավոր է երկու սցենար կամ փոխանցումները շարունակում են անկում գրանցել և 2023թ վերջ բանկային փոխանցումները 10-25 տոկոսով ավելի քիչ են լինելու քան նախորդ տարի, կամ էլ առաջին մասում նկարագրված սցենարը իրականանում է և այս տարվա բանկային փոխանցումները հավասարազոր են լինելու կամ որոշ չափով գերազանցելու են նախորդ տարվա ցուացնիշները։

Քանի որ բանկային փոխանցումների մոտ 70 տոկոսը գալիս է Ռուսաստանի դաշնությունից, դիտարկենք նաև առանձին ՌԴ-ից կատարված բանկային փոխանցումները

Ինչպես երևում է գծապատկերից մինչև 2022 թվականը փոխանցումների գերակշիռ մասը ոչ կոմերցիոն բնույթի տրանսֆերտներն էին, 2022 թվականից սկսած գերակշիռ մասը փոխանցումների ուներ կոմերցիոն բնույթ։ Նշեմ նաև որ ոչ կոմերցիոն տրանսֆերտների / ՀՆԱ հարաբերությունը անկում է ապրել և այս պահին ռեկորդային ցածր 8 տոկոսի մակարդակի վրա է։

3. ԶԼՄ հաղորդակցություններ, Բենզինի գին

Բենզինի գնի հարցի լուծումն ավելի շատ քաղաքական է.

• Մեկ տարում բենզինի գինը 380 դրամից հասել է 580 դրամի մեկ լիտրի դիմաց։ Վերջին աճը կապված է դրամի արժեզրկման և նավթի համաշխարհային շուկայի դինամիկայի հետ: Քանի որ դրամը նույնպես տատանվում էր՝ բենզինի գները բարձրացնելով։
• Համաշխարհային գործոնները, ինչպիսիք են ՕՊԵԿ+ նավթի արդյունահանման սահմանափակումները, նույնպես ազդում են գների վրա։ Չնայած ցածր պահանջարկին, առաջարկի արհեստական սահմանափակումները գները բարձր են պահում: Իրավիճակին նպաստում է նաև Ռուսաստանի կողմից բենզինի արտահանման վերջին էմբարգոն։
• Ռուսաստանի պայքարը ռուբլու արժեզրկման և նավթի արտահանման դեմ հանգեցրել է բենզինի ներքին դեֆիցիտի, որը ազդել է նաև մեր շուկայի վրա։