Ինչպես նշված է հոդվածի սկզբում, Հայաստանում չկան պետական բանկեր. ոլորտին բնորոշ է բարձր կոնցենտրացիան և ցածր եկամտաբերությունը, իսկ վարկային կազմակերպությունների համար ռուսական «հատուկ գործողությաունների» հետևանքներով պայմանավորված՝ տնտեսական ռիսկերը կավելանան։
Forbes-ը գրում է, որ շարունակում է վերլուծել մոտակա երկրների ամենահուսալի բանկերը: Հայաստանը համարվում է հաճախորդների արտագաղթի ամենահայտնի ուղղություններից մեկը…
Հայաստանում գործում է 17 բանկ՝ 500-ից ավելի մասնաճյուղերով ողջ հանրապետության տարածքում։ Միևնույն ժամանակ, չկան առևտրային բանկեր, որոնցում պետությունը հանդես կգա որպես գլխավոր բաժնետեր։ Հայաստանի ակտիվներով ամենամեծ բանկը Ամերիաբանկն է, որը պատկանում է գործարար Ռուբեն Վարդանյանին, ով 2021 թվականին ռուսական Forbes-ի ցուցակում էր՝ 1 մլրդ դոլար կարողությամբ։
«Ֆինարմ» ասոցիացիայի (որը միավորում է տեղական ֆինանսական շուկայի մասնակիցներին) տնօրեն Կարեն Զաքարյանի խոսքով՝ վերջին 25 տարիների ընթացքում երկրի ոչ մի բանկ սնանկության գործընթացի չի բախվել։ Նա ասում է, որ 1990-ականներին, երբ բանկային շուկայում գործում էր գրեթե 100 բանկ, Կենտրոնական բանկը վերականգնեց բանկային համակարգը և «մաքրեց» շուկան։ Դրանից հետո ներդրվեցին կորպորատիվ կառավարման սկզբունքները, որոնց համաձայն՝ սեփականատերերը «ազատված են կազմակերպության առօրյա կառավարումից», իսկ խորհրդի նախագահի և տնօրենների խորհրդի նախագահի պաշտոնները չի կարող զբաղեցնել նույն անձը,-գրում է պարբերականը։
Բանկային սեկտորում ակտիվների առումով բարձր կենտրոնացվածություն է նկատվում. երեք բանկերին (Ամերիաբանկ, Հայբիզնեսբանկ և Արդշինբանկ) տարեսկզբի դրությամբ բաժին է ընկել ոլորտի ողջ ակտիվների ավելի քան մեկ երրորդը։ Միաժամանակ, ինչպես նշում է Զաքարյանը, երկրի բանկերից ոչ մեկը շուկայական որևէ սեգմենտում 25%-ից ավելիին չեն տիրապետում։
Հայկական բանկերի համակարգային առանձնահատկությունների թվում, որը Fitch-ը ընդգծել է մարտին, ցածր եկամտաբերությունն է. 2021 թվականի վերջին ոլորտում զուտ տոկոսային մարժան 4% էր։ Միաժամանակ գործակալությունը նշել է բանկային ակտիվների բարձր որակը (հունվարին ժամկետանց վարկերի տեսակարար կշիռը կազմել է 1,7%), վստահելի ցուցիչ է կապիտալի և իրացվելիության չափանիշների առումով…
Forbes-ը շարունակել է մեջբերել Կարեն Զաքարյանի խոսքերը, ըստ որի՝ քանի որ Հայաստան հնարավոր է մեկնել ռուսական ներքին անձնագրով, ահա նաև ինչու երկիրը դարձել է ռուսների համար ամենահայտնի ուղղություններից մեկը, ինչի արդյունքում բացվել է ավելի քան 80,000 նոր հաշիվ…
Forbes-ը հղում է արել նաև S&P Global Ratings գործակալության՝ մայիսին արված ուսումնասիրությանը, ըստ որի՝ Հայաստանի բանկային համակարգի համար Ուկրաինայում Ռուսաստանի «հատուկ գործողության» հետևանքների տնտեսական ռիսկերն ավելի շուտ կաճեն (10 բալանոց սանդղակով, որտեղ 10-ը ամենավատ վարկանիշն է․ այժմ գործակալությունը երկրի բանկային հատվածի ռիսկերը գնահատում է 8 միավոր)։ Ոլորտի թույլ կողմը գործակալությունն անվանում է վարկային ռիսկերի հետ կապված իրավիճակը՝ հաշվի առնելով մանրածախ վարկառուներին և ընկերություններին տրված արտարժույթով վարկերի բարձր տեսակարար կշիռը (առաջին եռամսյակի վերջում՝ 45%)…
Վարկանիշում հայտնված բանկերը դասավորված են ըստ վարկանիշների: Եթե բանկերն ունեն նույն մակարդակի վարկանիշների նույն քանակությունը, ապա դրանք դասակարգվում են՝ կախված ակտիվների չափից: Վարկանիշ չունեցող բանկերը դասակարգվում են ըստ իրենց ակտիվների չափի: Վարկանիշների բացակայությունը չի նշանակում, որ բանկերը վստահելի չեն, դա նշանակում է, որ ոչինչ հայտնի չէ դրանց հուսալիության մասին։
Ակտիվները նշված են 2022 թվականի հունվարի 1-ի դրությամբ և փոխարկված են ռուբլու նույն օրվա փոխարժեքով: Տվյալների նախնական հավաքագրումն իրականացրել է Expert RA վարկանիշային գործակալությունը։
1․ Ամերիաբանկ
Ակտիվներ՝ 1096 մլրդ ՀՀ դրամ (170 մլրդ ռուբլի)
Վարկանիշներ՝ Moody’s — Ba3, S&P — B+
Կառավարիչ՝ Արտակ Հանեսյան
Տնօրենների խորհրդի նախագահ՝ Անդրեյ Մկրտչյան
Հիմնադրման տարեթիվ՝ 1910 թ․
Ամերիաբանկն ակտիվների ծավալով Հայաստանի ամենամեծ բանկն է։ Այն ունիվերսալ է, առաջարկում է ծառայություններ կորպորատիվ և մանրածախ հաճախորդներին: Բանկի պրոդուկտներից են ինչպես դասական բանկային վարկերն ու ավանդները, այնպես էլ ներդրումային ծառայությունները։
Ամերիաբանկը հիմնադրվել է 1910 թվականին, որպես Կովկասյան առևտրային բանկի մասնաճյուղ։ Խորհրդային տարիներին Կովկասյան առևտրային բանկը վերածվեց ԽՍՀՄ Վնեշտորգբանկի մասնաճյուղի։ 1992 թվականին Ամերիաբանկը դարձավ անկախ վարկային կազմակերպություն և ստացավ լիցենզիա ՀՀ կենտրոնական բանկի կողմից։
Սեփականատերեր. 48,9%-ի զգալի մասնաբաժինը պատկանում է Ռուբեն Վարդանյանի՝ Imast Group (CY) Limited ընկերությանը։ 17,74%-ը պատկանում է EBRD-ին, ևս 13,93%-ը՝ Ասիական զարգացման բանկին։ Մյուս երկու բաժնետերերը՝ «ESPS Holding Limited»-ը և «Afeyan Foundation for Armenia Inc.»-ն ունեն համապատասխանաբար 11.92% և 7.51% մասնաբաժին:
2․ Արդշինբանկ
Ակտիվներ՝ 1010 մլրդ ՀՀ դրամ (156 մլրդ ռուբլի)
Վարկանիշներ՝ Moody’s — Ba3, Fitch — B+
Կառավարիչ՝ Արտակ Անանյան
Տնօրենների խորհրդի նախագահ՝ Կարեն Սաֆարյան
Հիմնադրման տարեթիվ՝ 2003 թ․
Արդշինբանկը Հայաստանի խոշորագույն ունիվերսալ բանկերից է։ Բանկը կենտրոնացած է խոշոր կորպորատիվ հաճախորդների ֆինանսավորման վրա, առաջին հերթին Հայաստանի և նրա էներգետիկ ոլորտի ռազմավարական ոլորտներում, ինչպես նաև փոքր և միջին բիզնեսի վարկավորման վրա: Բանկը լիցենզիա ստացել է ՀՀ կենտրոնական բանկից` 2003թ.: Արդշինբանկը Երևանում և Հայաստանի մարզերում ունի լայն ցանց՝ 60 մասնաճյուղ:
Սեփականատերեր. Արդշինբանկը վերահսկվող ընկերությունների միջոցով ամբողջությամբ պատկանում է գործարար Կարեն Սաֆարյանին։ Ռուսաստանում նա Նիժնի Նովգորոդի շրջանի մի քանի ընկերությունների համասեփականատեր է. մասնավորապես, նա ունի փոքրամասնության բաժնետոմսեր Պոպովի անվան կապի սարքավորումների Գորկու գործարանում, որն օդանավերի կապի սարքավորումներ և բժշկական սարքավորումներ է արտադրում:
3․ ԱԿԲԱ Բանկ
Ակտիվներ՝ 547 մլրդ ՀՀ դրամ (84,9 մլրդ ռուբլի)
Վարկանիշներ՝ Fitch – B+
Տնօրենների խորհրդի ղեկավար՝ Ռաֆայել Սարգսյան
Կառավարիչ՝ Հակոբ Անդրեասյան
Հիմնադրման տարեթիվ՝ 1995 թ․
ACBA-ն համարվում է Հայաստանի չորրորդ խոշոր բանկը։ Այն մասնագիտացած է գյուղատնտեսության, մանրածախ առևտրի և փոքր ու միջին բիզնեսի վարկավորման մեջ:
ԱԿԲԱ Բանկը հիմնադրվել է 1995 թվականին որպես «Հայաստանի գյուղական փոխօգնության բանկ» կոոպերատիվ բանկ։ 2021 թվականի սեպտեմբերին բանկը IPO է անցկացրել Հայաստանի ֆոնդային բորսայում։ ԱԿԲԱ Բանկը թողարկել է 500 000 բաժնետոմս 15 000 ՀՀ դրամ անվանական արժեքով: Այսպիսով, բանկը ներգրավել է 7,5 մլրդ դրամ։
Սեփականատերեր․ «ACBA Federation» գյուղատնտեսական հոլդինգը՝ 83,68%, ֆրանսիական Credit Agricole «SACAM International» ֆինանսական խմբի «դուստրը»՝ 4,55%։ Մնացած 11,77 տոկոս բաժնեմասը հատուկ ծրագրով պատկանում են բանկի աշխատակիցներին, ինչպես նաև բորսայում բաժնետոմսեր գնած ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց։
4․ Ինեկոբանկ
Ակտիվներ՝ 427 մլրդ ՀՀ դրամ (66,3 մլրդ ռուբլի)
Վարկանիշներ՝ Moody’s – B1
Տնօրենների խորհրդի նախագահ՝ Ավետիս Բալոյան
Կառավարիչ՝ Արեն Նալթակյան
Հիմնադրման տարեթիվ՝ 1996 թ․
Ինեկոբանկը հիմնադրվել է 1996 թվականին երկու հայ գործարարների՝ Ավետիս Բալոյանի և Կարեն Սաֆարյանի կողմից։ Բանկն առաջարկում է բանկային ծառայությունների ամբողջական շրջանակ, ներառյալ թվային բանկային ծառայություններ ֆիզիկական և կորպորատիվ հաճախորդների համար:
Սեփականատերեր. Հիմնադիրներնեն են՝ Ավետիս Բալոյանը և Կարեն Սաֆարյանը համապատասխանաբար 35.42% և 30.62% մասնաբաժիններով: Հոլանդական agRIF Cooperatief U.A ներդրումային հիմնադրամին է պատկանում 10,01%-ը, ամերիկյան Developing World Markets (DWM) ներդրումային ընկերությանը` 5,09%-ը և Ինեկո Փարթներս ՓԲԸ-ին` 4,99%-ը:
5․ Կոնվերս Բանկ
Հիմնադրման տարեթիվ՝ 378 մլրդ ՀՀ դրամ (58,7 մլրդ ռուբլի)
Վարկանիշներ՝ Moody’s – B1
Տնօրենների խորհրդի նախագահ՝ Արմեն Տեր-Տաճատյան
Կառավարիչ՝ Անդրանիկ Գրիգորյան
Հիմնադրման տարեթիվ՝ 1993 թ․
Կոնվերս Բանկն առաջարկում է տարբեր ծառայություններ ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց՝ ներկայացված 35 մասնաճյուղերով՝ Երևանում և մարզերում: Բանկը ստեղծվել է 1993 թվականին՝ «Հյուսիսային Արմենիա» բաժնետիրական բանկի հիմքի վրա։ 2007 թվականին 95 տոկոս բաժնեմասը գնել է հայազգի արգենտինացի գործարար Էդուարդո Էռնեկյանը։
Սեփականատերեր․ Էդուարդո Էռնեկյանին են պատկանում բանկի բաժնետոմսերի 95%-ը, որը նա ձեռք է բերել «Advanced Global Investment»-ի և «Haypost Trust Management»-ի միջոցով: Մնացած 5%-ը պատկանում է Հայ առաքելական եկեղեցուն։
6․ Հայէկոնոմբանկ
Ակտիվներ՝ 360 մլրդ ՀՀ դրամ (55,9 մլրդ ռուբլի)
Վարկանիշներ՝ Moody’s – B1
Տնօրենների խորհրդի նախագահ՝ Սարիբեկ Սուքիասյան
Կառավարիչ՝ Արամ Խաչատրյան
Հիմնադրման տարեթիվ՝ 1991 թ․
Հայէկոնոմբանկը (լրիվ անվանումը՝ Տնտեսական զարգացման հայկական բանկ), ստեղծվել է 1991 թվականին ԽՍՀՄ Բնակարանային և սոցիալական բանկի հանրապետական մասնաճյուղի բազայի վրա։ Հայաստանի պետական բանկերից այն առաջինն էր, որ վերածվեց բաժնետիրական բանկի։ Հայէկոնոմբանկը գործում է որպես ունիվերսալ վարկային կազմակերպություն։ 2002 թվականից բանկի բաժնետոմսերը շրջանառվում են Հայաստանի ֆոնդային բորսայում:
Սեփականատերեր. Հայէկոնոմբանկի հիմնական սեփականատերն է Սուքիասյանների ընտանիքը՝ 57.7% մասնաբաժնով, իսկ 42.3%-ը փոքր բաժնետերերն են, որոնք իրավասություն չունեն ուղիղն միջամտելու ընկերության գործերին։
7․ Հայբիզնեսբանկ
Ակտիվներ՝ 823 մլրդ ՀՀ դրամ (127,7 մլրդ ռուբլի)
Վարկանիշներ՝ չկան
Տնօրենների խորհրդի նախագահ՝ Ալֆրեդ Մոէկլի
Կառավարիչ՝ Արտավազդ Սարգսյան
Հիմնադրման տարեթիվ՝ 1991 թ․
Հայբիզնեսբանկը Հայաստանի երեք խոշորագույն բանկերից մեկն է։ Բանկը մասնագիտացած է կորպորատիվ հաճախորդների ոլորտում, սակայն վերջին տարիներին ակտիվորեն զարգացնում է մանրածախ բիզնեսը: Հայբիզնեսբանկը հիմնադրվել է 1991 թվականին, որպես բաժնետիրական բանկ, նույն թվականին ստացել է Կենտրոնական բանկի լիցենզիա։
2022 թվականի մարտին Հայբիզնեսբանկի սեփականատերը փոխվեց. նախկին բաժնետերեր Վիտալի Գրիգորյանցը (նրան էր պատկանում 95%-ը) և Արսեն Միքայելյանը (5% բաժնեմասով) բանկը վաճառեցին շվեյցարական «MFM Global Invest» ընկերությանը և Կենտրոնական բանկի հիմնադրած՝ «Բնակարան երիտասարդներին» վերաֆինանսավորող վարկային կազմակերպությանը»։ Նոր սեփականատերերը Հայբիզնեսբանկը կապիտալացրել են համապատասխանաբար 96 մլրդ դրամով և 32 մլրդ դրամով։
Սեփականատերեր. Գրեթե 75%-ն այժմ պատկանում է շվեյցարական «MFM Global Invest» ընկերությանը: Բաժնետոմսի մնացած մասը պատկանում է Կենտրոնական բանկի հիմնադրած «Բնակարան երիտասարդներին» կազմակերպությանը։
8․ Արմսվիսբանկ
Ակտիվներ՝ 398 մլրդ ՀՀ դրամ (61,8 մլրդ ռուբլի)
Վարկանիշներ՝ չկան
Տնօրենների խորհրդի ղեկավար՝ Վարդան Սրմաքեշ
Կառավարիչ՝ Գևորգ Մաչանյան
Հիմնադրման տարեթիվ՝ 2004 թ․
Armswissbank-ը հիմնադրվել է 2004 թվականին, «Franck Muller Watchland» ժամացույցների ընկերության համասեփականատեր, հայազգի գործարար Վարդան Սրմաքեշի կողմից։ Բանկը զարգացնում է երեք ոլորտներ՝ կորպորատիվ վարկավորում, ներդրումային բիզնես և մասնավոր բանկինգ: Այն մասնագիտացած չէ հաճախորդների զանգվածային մանրածախ սպասարկման մեջ:
Սեփականատերեր. Armswissbank-ն ամբողջությամբ պատկանում է գործարար Վարդան Սրմաքեշին, HVS Holding GmbH-ի և FMTM Distribution LTD-ի միջոցով:
9․ ՎՏԲ Հայաստան
Ակտիվներ՝ 362 մլրդ ՀՀ դրամ (56,2 մլրդ ռուբլի)
Վարկանիշներ՝ չկան
Տնօրենների խորհրդի ղեկավար՝ Սերգեյ Ստեպանով
Կառավարչի ժամանակավոր պաշտոնակատար՝ Արա Ավագյան
Հիմնադրման տարեթիվ՝ 2004 թ․
«ՎՏԲ Հայաստան» ռուսական ՎՏԲ բանկի 100%-անոց դուստր ընկերությունն է։ Սա ունիվերսալ բանկ է, որը հաճախորդին տրամադրում է մի շարք բանկային ծառայություններ:
2004 թվականին ՎՏԲ-ն ձեռք է բերել Հայխնայբանկի 70%, գումարած 1 բաժնետոմս, իսկ 2006 թվականին այն վերանվանվել է «ՎՏԲ Հայաստան բանկ»։ 2007 թվականի հուլիսին ռուսական ՎՏԲ-ն գնեց ՎՏԲ Հայաստանի բաժնետոմսերի մնացած մասը (30%, հանած մեկ բաժնետոմս)՝ դառնալով նրա միակ սեփականատերը։
2022 թվականի փետրվարին ԱՄՆ գանձապետարանը արգելափակող պատժամիջոցներ սահմանեց ռուսական ՎՏԲ-ի դեմ, որոնց միացան Մեծ Բրիտանիան և ԵՄ-ն։ ՎՏԲ-ի ակտիվներն այս երկրներում սառեցվել են։ ՎՏԲ Արմենիան փակել է հանրապետությունում գործող մասնաճյուղերի 12%-ը՝ չորս մասնաճյուղ Երևանում և ևս հինգը՝ այլ բնակավայրերում։
Սեփականատերեր. «ՎՏԲ Հայաստան»-ը 100%-ով պատկանում է ՎՏԲ խմբին:
10․ Արարատբանկ
Ակտիվներ՝ 268 մլրդ ՀՀ դրամ (41,6 մլրդ ռուբլի)
Վարկանիշներ՝ չկան
Տնօրենների խորհրդի նախագահ՝ Գրիգոր Հովհաննիսյան
Կառավարիչ՝ Մհեր Անանյան
Հիմնադրման տարեթիվ՝ 1991 թ․
Արարատբանկը ստեղծվել է Հայկապ Բանկի վերակազմակերպման արդյունքում, որը Հայաստանի ֆինանսական շուկայում գործում է 1991 թվականից։ 2005 թվականի սեպտեմբերին Արարատբանկը վերակազմավորվել է փակ բաժնետիրական ընկերության, ապա 2007 թվականի օգոստոսին՝ բաց բաժնետիրական ընկերության։
Արարատբանկը ֆինանսական ծառայություններ է մատուցում ֆիզիկական և իրավաբանական անձանց, տրամադրում է բրոքերային ծառայություններ տեղական և միջազգային շուկաներում: Բանկն ունի 51 մասնաճյուղ՝ 50 մասնաճյուղ Հայաստանում և մեկը՝ Լեռնային Ղարաբաղի Հանրապետությունում։
Բաժանորդագրվեք մեր ալիքին Telegram-ում
